یکی از بزرگ‌ترین مشکلات کودکان دبستانی، اعتماد به نفس پایین است. اعتماد به نفس در کودکان به دلایل بسیار زیادی می‌تواند کاهش یا افزایش پیدا کند. عامل اصلی این افزایش و کاهش نیز بیشتر به والدین و معلمان بستگی دارد. والدین به راحتی با توجه به رفتار کودکان خود متوجه می‌شوند که آن‌ها چه احساسی نسبت به خود دارند. اعتماد به نفس در کودکان زمانی‌که بالاست یک نشانه برای رشد شخصیت کودکان است. در واقع می‌توان گفت، اعتماد به نفس کودکان سلامت اجتماعی، سلامت رفتاری، سلامت عاطفی و نحوه کنترل مشکلات را مشخص می‌کند. اعتماد به نفس بالا یک عامل محافظ برای سلامت روانی کودکان دبستانی است. پرورش اعتماد به نفس در کودکان به آن‌ها کمک می‌کند تا رفتارهای اجتماعی مثبتی از خود نشان دهند.
یکی از مهم‌ترین مشکلاتی که والدین در حال حاضر با آن مواجه هستند، بیماری کرونا یا COVID-19 است. این بیماری برای تمامی افراد به خصوص کودکان استرس زیادی ایجاد کرده است. اکثر کودکان استرس دارند و اضطراب در مورد این بیماری آن‌ها را اذیت می‌کند. همین موضوع یعنی استرس بیش از حد نیز موجب کاهش اعتماد به نفس کودکان می‌شود. اجی مجی در این مطلب راه‌هایی را به شما معرفی می‌کند که با استفاده از آن‌ها بتوانید اعتماد به نفس کودکان ابتدایی را افزایش دهید.
چرا اعتماد به نفس در کودکان اهمیت زیادی دارد؟
کودکانی که احساس خوبی نسبت به خودشان دارند، اعتماد به نفس لازم برای امتحان چیزهای جدید را به دست می‌آورند. این کودکان بیشترین و بهترین تلاش خود را برای انجام کارها از خود نشان می‌دهند. آن‌ها از انجام کارهای خود احساس غرور می‌کنند. اعتماد به نفس بالا در کودکان به آن‌ها کمک می‌کند تا با اشتباهات کنار بیایند. کودکانی که از اعتماد به نفس بالایی برخوردار هستند یاد می‌گیرند که با اشتباهات خود کنار بیایند. آن‌ها می‌دانند هنگام شکست باید دوباره تلاش کنند و نباید هرگز تسلیم شوند. اعتماد به نفس در کودکان کمک می‌کند تا در خانه، مدرسه و با دوستان خود رفتار بهتری داشته باشند.
در مقابل این کودکان، کودکان دیگری نیز هستند که اعتماد به نفس پایینی دارند. این کودکان نسبت به کارهای خود احساس اطمینان ندارند. آن‌ها احساس می‌کنند که دیگران آن‌ها را قبول ندارند. معمولا کودکانی که اعتماد به نفس پایینی دارند اجازه می‌دهند دیگران با آن‌ها بد رفتاری کنند. این کودکان معمولا در اولین شکست ناامید می‌شوند و به تلاش ادامه نمی‌دهند. معمولا کودکانی که از اعتماد به نفس پایینی برخوردار هستند، عملکرد خوبی در مدرسه ندارند.
ویژگی‌های کودکان با اعتماد به نفس بالا
- آن‌ها به خودشان اعتقاد دارند
- این کودکان در مورد خودشان فکرهای مثبت و خوبی دارند
- نسبت به کارهای خود افتخار می‌کنند
- احساس دوست داشته شدن و پذیرفته شدن می‌کنند
ویژگی‌های کودکان با اعتماد به نفس پایین
- این کودکان شک دارند که کارها را به خوبی انجام دهند
- نسبت به کارهای خود اعتماد کمتری دارند
- بیشتر به شکست‌های خود فکر می‌کنند
- آن‌ها احساس می‌کنند به خوبی بچه‌های دیگر نیستند
- این کودکان از کارهای خود انتقاد می‌کنند
اعتماد به نفس در کودکان ابتدایی از چه زمانی شروع می‌شود؟
اعتماد به نفس معمولا از همان کودکی شروع به شکل گیری می‌کند و با گذشت زمان رشد می‌یابد. اعتماد به نفس زمانی شروع به شکل گیری می‌کند که کودک احساس امنیت، دوست داشتن و پذیرش کند. معمولا زمانی که کودک مورد توجه مثبت و دوست داشتن قرار بگیرد، اعتماد به نفس شروع به رشد می‌کند. زمانی‌که سن کودکان بیشتر می‌شود، آن‌ها قادر به انجام برخی از کارها هستند. کودکان هنگامی که می‌توانند از مهارت‌های جدید خود استفاده کنند، احساس بهتری نسبت به خود پیدا می‌کنند.
اعتماد به نفس زمانی در کودکان افزایش پیدا می‌کند که والدین به آن‌ها بیشتر توجه می‌کنند و اجازه می‌دهند کودکان خودشان تلاش کنند. همان طور که کودکان در حال رشد هستند، اعتماد به نفس آن‌ها نیز رشد می‌کند. هر زمانی که کودکان چیزهای جدید را یاد می‌گیرند فرصتی برای رشد اعتماد به نفس خود دارند. اعتماد به در کودکان در زمان‌های زیر شروع می‌شود:
- زمانی که آن‌ها برای یک هدف تلاش می‌کنند
- موضوعات جدیدی را در مدرسه یاد می‌گیرند
- دوست جدیدی پیدا می‌کنند
- زمانی که مهارت‌های جدیدی در حوزه موسیقی، هنر، ورزش و … یاد می‌گیرند
- فعالیت‌های مورد علاقه خود را تمرین می‌کنند
- زمانی که با مهربانی به افراد کمک می‌کنند
- برای رفتارهای خوبی که دارند ستایش می‌شوند
- هنگام انجام دادن کارها تلاش می‌کنند
- کارهایی را انجام می‌دهند که در آن مهارت دارند
- توسط دیگران تشویق می‌شوند
- احساس درک شدن توسط دیگران را دارند
معرفی روش‌های مختلف برای آموزش کودکان ۴ ساله
اعتماد به نفس در کودکان چگونه افزایش پیدا می‌کند؟
هر کودکی شرایط مخصوص خود را دارد. اعتماد به نفس در برخی از بچه‌ها بسیار راحت‌تر صورت می‌گیرد و در برخی دیگر، والدین باید تلاش زیادی انجام دهند. اما در حالت کلی راه‌های علمی و بسیار ساده‌ای وجود دارد که با استفاده از آن والدین می‌توانند اعتماد به نفس کودکان را افزایش دهند. ما در این قسمت مهم‌ترین راه‌های افزایش اعتماد به نفس در کودکان را به شما معرفی می‌کنیم:
1) به کودکان کارها را یاد بدهید
اگر می‌خواهید کودکان اعتماد به نفس بالایی داشته باشند به آن‌ها در انجام کارها کمک کنید. کودکان در هر سنی، مهارت‌ها و فعالیت‌های جدیدی را یاد می‌گیرند. حتی در دوران کودکی یادگیری نگه داشتن یک لیوان نیز برای کودکان بسیار خوشحال کننده است. بنابراین اگر می‌خواهید کودکان اعتماد به نفس بیشتری داشته باشند به آن‌ها یاد دهید که کارهای جدید را چگونه انجام دهند. به عنوان مثال والدین می‌توانند به کودکان یاد دهند که چگونه دوچرخه سواری کنند یا لباس‌های خود را مرتب در جای خود قرار دهند. تمامی این عوامل موجب افزایش اعتماد به نفس در کودکان می‌شوند.
2) به کودکان برای یادگیری مسائل فرصت دهید
والدین باید در ابتدا به کودکان برخی از کارها را آموزش دهند و به آن‌ها یاد دهند که چگونه کارها را انجام دهند. سپس به کودکان اجازه دهید تا کارهای جدیدی که آموزش دیده‌اند را انجام دهند، حتی اگر اشتباه کنند. زمانی که کودکان فرصت‌های جدیدی برای یادگیری و تلاش پیدا می‌کنند نسبت به کارهای خود احساس غرور می‌نمایند. والدین باید اجازه دهند که کودکان با چالش‌های جدید سرگرم شوند. اما به هیچ عنوان به کودکان خود در این مسیر سخت نگیرید. شما باید اجازه دهید آن‌ها به آرامی کارها را یاد بگیرند.
3) کودکان را تشویق کنید
یکی از مهم‌ترین کارهایی که والدین برای افزایش اعتماد به نفس در کودکان باید انجام دهند، تشویق آن‌هاست. اما این کار باید به صورت کاملا عاقلانه انجام شود. البته این موضوع بسیار اهمیت دارد که کودکان را تشویق کنیم اما گاهی اوقات برای برخی از کودکان این تشویق‌ها نتیجه عکس دارد. اگر می‌خواهید اعتماد به نفس کودکان را افزایش دهید هنگام تشویق آن‌ها به نکات زیر توجه کنید:
- بیش از حد تشویق نکنید: تعریف و تمجید اضافی اصلا برای کودکان مناسب نیست. اگر کودکان احساس کنند که برای کاری که نکرده‌اند تشویق می‌شوند، احساس بدی به آن‌ها دست می‌دهد. به عنوان مثال اگر هنگام بازی آن‌ها باختند، بی مورد آن‌ها را تشویق نکنید. شما می‌توانید به آن‌ها بگویید بازی خوبی بود اما از این بهتر نیز می‌توانستند بازی کنند. کودکان زمانی که تعریف و تشویق بیش از حد می‌شوند احساس خوبی نسبت به کارهای خود پیدا نمی‌کنند.
- در هر شرایطی تشویق را فراموش نکنید: اگر می‌خواهید اعتماد به نفس کودکان ابتدایی را افزایش دهید، آن‌ها را هنگام کسب هر موفقیتی تشویق کنید. به عنوان مثال تنها نمره 20 نشان دهنده یک عملکرد خوب در کودکان نیست. اگر کودک شما نمره 19 یا 18 نیز کسب کرده است باید او را تشویق کنید. از نمره او تشکر کنید و به او یاد دهید در امتحان بعدی تلاش بیشتری کند.
4) برای کودکان خود الگوی خوبی باشند
کودکان، والدین خود را به عنوان مهم‌ترین الگو در زندگی می‌دانند. بنابراین والدین باید به این نکته توجه داشته باشند که کودکان در هر شرایطی آن‌ها را الگو قرار می‌دهند. به عنوان مثال اگر والدین در انجام کاری با مشکل مواجه می‌شوند و شروع به غر زدن می‌کنند، کودکان از این حرکات الگوبرداری می‌کنند. زمانی که کودکان نیز با مشکلی مواجه شوند به جای حل کردن موضوع از شرایط گلایه می‌کنند. بنابراین اگر می‌خواهید کودکان اعتمادبهنفس بالایی داشته باشند باید به کارهای خود دقت کنید. شما می‌توانید کارها را با نشاط انجام دهید یا برای کارهای خود تلاش کنید. اگر کودکان تلاش شما را ببینند آن‌ها نیز از شما الگوبرداری می‌کنند.
5) از کارهای کودکان انتقاد نکنید
یکی از عواملی که موجب می‌شود اعتماد به نفس کودکان کاهش پیدا کند، انتقاد از سمت والدین است. انتقادهایی که کودکان از والدین خود می‌شوند به صورت عمیق بر روی آن‌ها اثر می‌گذارد. این موضوع موجب می‌شود که انگیزه آن‌ها برای انجام کارها کاهش پیدا کند. زمانی که کودکان حرف‌های ناامیدانه از والدین خود می‌شنوند اعتماد به نفس آن‌ها آسیب می‌بیند. اگر می‌خواهید از رفتار یا کارهای کودکان ایراد بگیرید باید به نوع جملات و کلمات خود دقت کنید. اگر کاری را اشتباه انجام می‌دهند با یک لحن صمیمی به آن‌ها شیوه صحیح کارها را آموزش دهید.
6) بر نقاط قوت کودکان تمرکز کنید
یکی از مهم‌ترین و ساده‌ترین کارهایی که والدین برای افزایش اعتمادبهنفس کودکان انجام می‌دهند، تمرکز بر نقاط قوت آن‌هاست. شما می‌توانید به آنچه کودکان انجام می‌دهند و از آن لذت می‌برند توجه کنید. شما باید از این موضوع مطمئن باشید که کودکان در چه فعالیت‌هایی نقاط قوت دارند. شناسایی این نقاط قوت و کار بر روی آن‌ها می‌تواند شانس‌های زیادی را برای کودکان ایجاد کند. رفتارها و فعالیت‌هایی که کودکان در آن‌ها قدرتمند هستند را پیدا کنید و بر روی آن‌ها تمرکز بیشتری داشته باشید. به عنوان مثال اگر کودک شما به خوبی آواز می‌خواند او را به خواندن آواز تشویق کنید. اگر در یک فعالیت ورزشی استعداد دارد او را تشویق به ادامه ورزش کنید.
معرفی انواع تست هوش برای کودکان
7) به کودکان کمک کردن را آموزش دهید
زمانی که کودکان به والدین یا هم سن و سال‌های خود کمک می‌کنند احساس بهتری نسبت به خود دارد. اعتماد به نفس زمانی رشد می‌کند که کودکان متوجه شوند کارهای آن‌ها برای دیگران اهمیت دارد. کودکان می‌توانند در کارهای خانه به والدین کمک کنند یا در فعالیت‌های مربوط به مدرسه به دوستان و همکلاسی‌های خود کمک کنند. همه این موارد به کودکان کمک می‌کند تا اعتماد به نفس بیشتری داشته باشند. زمانی که کودکان به دوستان یا خانواده خود کمک می‌کنند احساسات خوبی دارند.
8) علاقه و محبت خود را به کودکان نشان دهید
زمانی که کودکان متوجه می‌شوند شما آن‌ها را دوست دارید، احساس امنیت بیشتری پیدا می‌کنند. این موضوع که شما علاقه و محبت خود را به کودکان نشان می‌دهید برای آن‌ها اهمیت بسیار زیادی دارد. عشق و علاقه شما به کودکان زمینه ساز ایجاد یک اعتمادبهنفس بالا در کودکان است. زمانی که کودکان این احساس را پیدا می‌کنند، روابط سالم‌تری با افراد برقرار می‌کنند. بنابراین اگر می‌خواهید اعتماد به نفس کودکان را افزایش دهید، هنگام خداحافظی آن‌ها را در آغوش بگیرید. شما می‌توانید زمان بیشتری را با آن‌ها صرف کنید و با کودکان کتاب بخوانید. زمانی که کودکان با عشق و علاقه بزرگ می‌شوند مهارت‌های اجتماعی آن‌ها نیز افزایش پیدا می‌کند و احساس بهتری نسبت به محیط پیرامون خود خواهند داشت.
9) با کودکان بازی کنید
زمانی که با کودکان خود بازی می‌کنید به آن‌ها نشان می‌دهید که علاقه دارید با آن‌ها زمان بگذرانید. این موضوع برای کودکان بسیار پر اهمیت است. شما با این کار نه تنها کودکان را سرگرم می‌کنید بلکه اعتماد به نفس آن‌ها را نیز افزایش می‌دهید. این موضوع برای کودکان بسیار پر اهمیت است که والدین با آن‌ها زمانی را بگذرانند. مطالعات علمی نشان می‌دهد که کودکان زمانی که با والدین زمان بیشتری را سپری می‌کنند، استرس و اضطراب کمتری دارند و کودکان خوشحال‌تر هستند.
10) به کودکان مسئولیت‌های جدید بدهید
مسئولیت انجام کارهای متناسب با سن کودکان به آن‌ها احساس موفقیت و رضایت می‌بخشد. حتی اگر کودکان کار را به درستی انجام ندادند از آن‌ها تشکر کنید تا آن‌ها متوجه قدردانی شما شوند. شما باید کودکان را به خاطر تمامی کارهایی که انجام می‌دهند تشویق کنید. این روش ساده به راحتی اعتمادبهنفس کودکان را افزایش می‌دهد. به کودکان مسئولیت‌های جدید و تازه بدهید و از آن‌ها بخواهید این کارها را انجام دهند. زمانی که کودکان خود را مسئول انجام کارهای جدید می‌دانند احساس بهتری نسبت به مسائل پیدا می‌کنند.
اهمیت و ضرورت دوره پیش دبستانی برای کودکان
11) به آن‌ها کمک کنید تا مستقل شوند
شاید بسیاری از والدین با این جمله موافق نباشند و موافق نباشند که کودکان باید از سنین پایین استقلال داشته باشند. اما این طرز فکر بسیار اشتباه است. کودکان در سنین پایین احساس بیشتری نسبت به استقلال دارند. اما منظور چه استقلالی است؟ به عنوان مثال زمانی که اجازه می‌دهید به برادر یا خواهر کوچک‌تر خود کمک کنند نوعی حس استقلال در کودکان ایجاد می‌کنید. اگر شما در یک مکانی حضور نداشته باشید آن‌ها بلافاصله به خواهر یا برادر خود کمک می‌کنند زیرا نسبت به آن‌ها احساس مسئولیت پیدا کرده‌اند. آن‌ها احساس استقلال می‌کنند و متوجه این موضوع می‌شوند که برخی از کارها بر عهده آن‌هاست و باید خودشان انجام دهند.
12) به فرزندان خود توهین نکنید
زمانی که فرزندان شما کار بدی انجام می‌دهند بر سر آن‌ها داد نزنید و به آن‌ها توهین نکنید. این نوع رفتار والدین موجب می‌شود اعتمادبهنفس کودکان کاهش پیدا کند. اگر کودکان کار نادرستی انجام می‌دهند با آن‌ها صحبت کنید و به آرامی به آن‌ها توضیح دهید که چرا کار آن‌ها نادرست است. لطفا به هیچ عنوان به کودکان خود توهین نکنید این موضوع تاثیر زیادی بر تمامی رفتارهای کودکان دارد.
13) از کودکان بخواهید در مورد کارهای خود صحبت کنند
والدین باید به فرزندان خود اجازه دهند در محیط خانه در مورد کارها و فعالیت‌های خود صحبت کنند. زمانی که کودکان یک نقاشی کشیده‌اند یا یک داستان جدید تعریف می‌کنند باید به آن‌ها گوش دهید. این موضوع شاید بسیار ساده باشد اما تاثیر بسیار زیادی در افزایش اعتمادبهنفس در کودکان دارد. از کودکان خود بخواهید در مورد ایده‌های خود با شما صحبت کنند. به هیچ عنوان آن‌ها را مسخره نکنید و اجازه دهید از خلاقیت خود به خوبی استفاده کنند.
14) به کودکان حق انتخاب دهید
یکی از مواردی که در افزایش اعتمادبهنفس کودکان نقش مهمی دارد، حق انتخاب است. زمانی که کودکان در سن پایین قرار دارند با انتخاب‌های خود احساس قدرت می‌کنند. به عنوان مثال اگر بیرون می‌روید اجازه دهید خودشان کلاه یا کاپشن را انتخاب کنند. شما می‌توانید به آن‌ها بگویید که هوا سرد است و کاپشن دیگری را انتخاب کنند. این موضوع به نظر ساده به کودکان این احساس را می‌دهد که آن‌ها حق انتخاب دارند و احساس اعتماد به نفس بیشتری پیدا می‌کنند. شما می‌توانید برای داشتن اطلاعات بیشتر در مورد آموزش کودکان به کانال تلگرام اجی مجی مراجعه کنید.
سوالات متداول در مورد اعتماد به نفس در کودکان
1) چه عواملی موجب کاهش اعتماد به نفس در کودکان می‌شود؟
عواملی مانند رابطه بد والدین و معلمان با کودکان، عملکرد تحصیلی ضعیف و عوامل استرس زا موجب کاهش اعتماد به نفس می‌شود.
2) چگونه می‌توانم اعتماد به نفس دخترم/ پسرم را افزایش دهم؟
اگر می‌خواهید با چند روش ساده اعتماد به نفس کودکان را افزایش دهید به آن‌ها حق انتخاب دهید و به آن‌ها ایمان داشته باشید.
3) چگونه به کودکی در مدرسه اعتماد به نفس پایینی دارد کمک کنیم؟
شما می‌توانید برای بالا بردن اعتماد به نفس کودکان در مدرسه او را در خانه تشویق کنید و همراه با کودک درس‌ها را مطالعه کنید. تشویق را فراموش نکنید.